امکان سنجی
این سؤال مطرح میشود که هلدینگ باید چه موضوعاتی را و با چه روشی موردبررسی قرار دهد و درباره چه مسائلی گزارش تهیه کند؟ چه موضوعات و مسائلی ازنظر شما مهم هستند که باید مورد ارزیابی قرار گیرند؟ این سوالات ابعاد مختلف، فنی، اقتصادی، مالی، زیست محیطی، فرهنگی و حقوقی و قانونی دارد که آنچه در این گزارش مطرح است صرفا ابعاد اقتصادی و مالی است و لذا به این سوالات اصلی آن اشاره میگردد:
آیا دولت مجوز احداث چنین واحدی را می‌دهد؟
آیا امکان تأمین مواد اولیه در آن منطقه وجود دارد؟
آیا بازار فروش محصولات در منطقه فراهم است؟
اصلاً قیمت مواد اولیه و محصولات چند است ؟
میزان سرمایه‌گذاری لازم چقدر است؟
شاخص‌های مالی پروژه از قبیل «سودآوری»، «دوره بازگشت»، «نرخ بازده داخلی»، «نقطه سر بسر»، «نسبت‌های سودآوری» و … چگونه است؟
مؤلفه‌های اقتصادی طرح همانند «آثار خارجی مثبت و منفی»، «ارزش‌افزوده» و… چگونه هستند؟
برای پاسخ به این سؤالات معمولاً ۳ سطح مطالعه انجام میشود که هرکدام کاربرد و حوزه نفوذ متفاوتی دارند و معمولاً مطالعه‌ی سطح بالاتر در صورتی انجام میشود که مطالعه سطح قبل تأییدشده باشد و تصمیم گیران تقاضای اطلاعات دقیق‌تر و جامع‌تری کرده باشند.
سطح اول: مطالعات فرصت سنجی .Opportunity Study (OS)
سطح دوم: مطالعات پیش امکان‌سنجی .(PFS) Pre- Feasibility Study
سطح سوم:مطالعات امکان‌سنجی .Feasibility Study (FS)
در ادبیات ارزیابی طرح و به‌خصوص در چارچوب تعاریف یونیدو، هر یک از این سطوح، بافاصله‌ی اطمینان مربوط به صحت اطلاعات ورودی و خروجی‌شان از یکدیگر تمیز داده می‌شوند.
به‌عبارت‌دیگر در سطح اول و در مطالعات فرصت سنجی، فاصله اطمینان برای صحت اطلاعات ورودی و بالطبع خروجی بین ۳۰٪± است. یعنی اگر قیمت زمین در این مطالعه فرصت ۱۰۰۰ واحد گذاشته میشود این احتمال وجود دارد که قیمت زمین در برآوردهای دقیق‌تر ۱۳۰۰ و یا ۷۰۰ واحد بشود. و به همین ترتیب اگر نرخ بازده داخلی طرح ۲۰٪ محاسبه شود امکان دارد این رقم در محاسبات دقیق‌تر به ۱۴ یا ۲۶ درصد تغییر یابد.
این فواصل اطمینان در مطالعات پیش امکان سنی بین ۲۰٪ و در مطالعات امکان‌سنجی ۱۰٪ می‌باشد.
این نکته شایان‌ذکر است که بر مطالعاتی که در ایران در این زمینه‌ها انجام میشود اغلب نام «امکان‌سنجی» گذاشته میشود درحالی‌که به دلیل ضعف اطلاعات و ناآگاهی از اصول ارزیابی طرح و بهره نگرفتن از نرم‌افزارها و متخصصین هر رشته‌ی فعالیت، این گزارش‌ها از دقت پایینی برخوردار بوده و اغلب در بهترین حالت می‌توانند یک مطالعه «فرصت سنجی» باشند.
